تاسیسات مکانیکی ساختمانها و صنایع

تاسیسات مکانیکی ساختمانها و صنایع به دو بخش تأسیسات مکانیکی و تأسیسات الکتریکی تقسیم می‌شود. در این صفحه قصد بر این است که به طور کلی تاسیسات مکانیکی و انواع آن توضیح داده شود. امروزه رفاه بشر از اهدف اصلی است جوامع است و تامین آن اولویت اصلی هر کسب و کار و تقریبا  بیشتر اختراعات بشر میبباشد.

 

طرح سه بعدی تاسیسات مکانیکی ساختمانها

 

 

انواع تاسیسات مکانیکی

 

انواع تاسیسات مکانیکی در مجموع به دو دسته کلی، صنعتی و ساختمانی قابل تقسیم می باشند. تاسیسات مکانیکی صنعتی شامل بخش هایی چون انتقال آب، فاضلاب یا به صورت کلی انواع سیالات، تصفیه ی آب و فاضلاب، تولید انرژی از حرکت سیال و… می باشد. در ضمن، تاسیسات مکانیکی ساختمان شامل بخش ها ی مختلفی هستند که عبارتند از:

  • تاسیسات گرمایشی و سرمایشی
  • تاسیسات بهداشتی (آب و فاضلاب)
  • تاسیسات گاز رسانی
  • تاسیسات استخر(استخر، جکوزی، سونا)
  • تاسیسات آتش نشانی ( اعلام حریق، اطفاء حریق)
  • تاسیسات و تهویه مطبوع در بیمارستان ( تاسیسات گازهای طبی)
  • تاسیسات سیستم های بخار
  • طراحی و اجرا در تاسیسات پله برقی و آسانسور
  • طراحی و اجرا در تاسیسات آبنما و فواره

در ادامه به بررسی  هر کدام از تاسیسات مکانیکی نامبرده شده می پردازیم.

 

نمونه تاسیسات مکانیکی ساختمان

 

 

تاسیسات گرمایشی و سرمایشی

 

امروزه تاسیسات گرمایشی و سرمایشی که به روش کارکرد این سیستم ها خواهیم پرداخت، اهمیت بسیار بالایی در صنعت ساختمان ایفا می کنند. نحوه کار سیستمهای تاسیسات گرمایشی و سرمایشی بر این پایه استوار است که همیشه گرما از شیء گرمتر به شیء سردتر حرکت می کند همانطور که آب از سطح بالاتر به سطح پایین تر جریان می یابد. دستگاه تولید کننده گرما با انتقال گرما به هوا باعث گرمتر شدن خانه می شود و بالعکس یعنی دستگاه تولید کننده سرما با حذف کردن گرما از هوا باعث خنک تر شدن خانه می شود.

همچنین سیستم های کنترل هوا دارای سه جزءاصلی که شامل: منبع هوای گرم یا خنک، ابزار توزیع هوا(جهت گرم کردن یا خنک کردن) هوای اتاق ها و کنترل جهت تنظیم ترموسستات در سیستم های گرمایشی و سرمایشی می باشند.

 

تاسیسات گرمایشی و سرمایشی

 

 

در ضمن کلیه تاسیسات گرمایشی و سرمایشی دارای انواع مختلف سیستمهای تهویه نیز می باشند که عبارتند از:

الف) تهویه طبیعی: در تهویه طبیعی نیروهای حرارتی شناوری به علت اختلاف چگالی هوای داخل وبیرون، هوای بیرون را از طریق پنجره ها، درب ها، نورگیرها و هواکش ها به داخل ساختمان هدایت می کنند و

بالعکس یعنی هوای داخل را به خارج ساختمان هدایت می کنند.

ب)تهویه مکانیکی: تهویه مکانیکی از طریق تاسیسات فن ها ایجاد می شود، فن ها می توانند به طور مستقیم در پنجره ها یا دیوارها یا کانال های ورود و خروج هوا از اتاق نصب گردن.

پ) تهویه ترکیبی (مرکب): در تهویه ترکیبی (مرکب) از تهویه طبیعی همراه با تهویه مکانیکی (فن) جهت تامین میزان هوای مورد نیاز استفاده می گردد.

 

نمونه تاسیسات مکانیکی ساختمان

 

 

تاسیسات بهداشتی (آب و فاضلاب)

 

از آغاز پیدایش بشر تا کنون اصلی ترین دغدغه انسان دسترسی به منابع آب بوده است. در اعصار قدیم با توجه به کوچکتر بودن مجتمع های انسانی بیشترین و مهمترین  منابع آب  شیرین مورد استفاده جهت مصارف آشامیدنی و کشاورزی بوده است. امروزه سیستم های تاسیسات آبرسانی شهری، مخازن توزیع یا مخازن سرویس برای مقاصدی از جمله ذخیره سازی آب، متعادل سازی جریان یکنواخت تغذیه( وروی) ، جریان نایکنواخت مصرف ( خروجی) و نیز تامین و متعادل سازی فشار طراحی می شوند. در ضمن، در هر جامعه ای به صورت روزانه  فاضلاب و آلاینده های هوا تولید می شود به همین دلیل فاضلاب تولید شده می بایست دوباره به طبیعت بازگردند که استفاده از تاسیسات فاضلاب را ضروری می کند. در همین راستا محققان دانشگاه صنعتی امیرکبیر، موفق به ساخت نانو غشایی شده اند که قادر به تصفیه پساب های صنعتی و آب های آلوده با راندمان بالای ۹۰ درصد می باشد. در ضمن،  ساخت این نانو غشا با هزینه کم امکان پذیر بوده و بدلیل کارآیی و طول عمر بالا سبب کاهش هزینه فرآیند تصفیه پساب ها می شود.

 

تاسیسات بهداشتی آب و فاضلاب ساختمان

 

 

تاسیسات گاز رسانی

 

در تاسیسات گاز رسانی کله قوانین ومقررات زیر نظر سازمان نظام مهندسی ساختمان و شرکت گاز می باشد. لذا مسیر لوله کشی گاز و انشعابات آن در ساختمان ها براساس قوانین و مقررات خاصی می باشند. بخش های مختلف سیستم های تاسیسات گاز رسانی عبارتند از: علمک، رگولاتور، کنتور گاز، بست، شیلنگ، شیر مصرف گاز، برچسب انرژی و شیر ترموستات که در نصب این نوع سیستم ها الزامی هستند.

 

تاسیسات گاز رسانی ساختمان

 

 

تاسیسات استخر(استخر، جکوزی، سونا)

 

تاسیسات یک استخر با توجه به امکانات مورد نظر از تنوع بسیار بالایی برخوردار هستند. ساختار تاسیسات استخر به شش بخش اصلی تقسیم می شوند که عبارتند از:

الف) مدار گردش آب (Circulation)

ب) آبنما و فواره (Water features)

پ) هیترها (Heaters)

ت) سیستم های اتوماتیک مواد شیمیایی (Automated chemical systems)

ث) روشنایی (Lighting)

ج) سیستم کنترل (Control system)

 

تاسیسات استخر(استخر، جکوزی، سونا)

 

 

تاسیسات آتش نشانی( اعلام حریق، اطفاء حریق)

 

در طی سالهای اخیر سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداریها با توجه به رشد حریق و حوادث غیر مترقبه در بخش ساختمان های شهری به رعایت نکات ایمنی در معماری، ساختار و دسترسی کاربری های شهری پرداخته است. همچنین جهت دستیابی هر چه بیشتر به این مهم و با همکاری نهاد های زیر بط از جمله سازمان نظام مهندسی ساختمان ، مقررات ملی ساختمان و سایر سازمان های زیر بط  شاهد توسعه روز افزون ایمنی شهری بویژه در بخش سازه های شهری می باشیم. لازم به ذکر است که مجموعه ضوابط و مقررات ایمنی آتش نشانی در بخش های ضوابط ایمنی تاسیسات مکانیکی و ضوابط ایمنی تاسیسات الکتریکی گردآوری شده است. همچنین  بخش های مختلف سیستم های اطفا ی حریق طبق ضوابط مرتبط با شبکه های آتش نشانی عبارتند از: مخزن آب، پمپ های آب، لوله کشی،اتصالات و جعبه های آب آتش نشانی در پارکینگ ها و طبقات ساختمان ها که به عنوان یکی از مهمترین مولفه های حفاظت در مقابل حریق می باشند.

 

تاسیسات آتش نشانی

 

 

تاسیسات و تهویه مطبوع در بیمارستان

 

اهمیت و حساسیت بخش تاسیسات و تهویه مطبوع در بیمارستان سبب شده است که طراحی تاسیسات مکانیکی آن از پیچیدگی بسیار ویژه ای برخوردار باشد. لذا رعایت اصول استاندارد های بین المللی بایستی در کنار ایجاد شرایط آسایش انسانها در تاسیسات و تهویه مطبوع فضاهای مختلف بیمارستان ها دقیقا مورد توجه قرار گیرند. عموما به منظور رعایت استانداردهای بهداشتی، هوا باید از فضاهای استریل تر به سمت فضا های با استریلیزاسیون کم تر جریان یابد به همین دلیل سیستم های تهویه مطبوع فقط زمانی قادر به حفظ جهت جریان هوا می باشند که با توجه به کار اتاق قرار داده شوند و در قسمت های مختلف مثلا درها، دریچه ها و در پوش ها به درستی نصب و تنظیم گردند.

در ضمن تاسیسات گازها ی طبی در بیمارستان از اهمیت قابل توجهی برخوردار می باشد. گازهای طبی به گازهای اکسیژن()، دی اکسید کربن()، هوای فشرده، نیترو اکساید() و سیستم های خلا می گویند که در پزشکی بسیار با اهمیت می باشند. همچنین استانداردهای مرتبط با سیستم های مدیکال گازهای طبی شایان توجه هستند. ولی از جمله مشکلات مربوط به کاربرد تاسیسات گازهای طبی در بیمارستان عبارتند از:

الف) مشخص نبودن وظایف واحدهای تاسیسات و تجهیزات پزشکی در بیمارستان

ب) فرسودگی تاسیسات گازهای طبی در بیمارستان ها

پ) عدم توجه به کنترل کیفیت، ایمنی و نگه داری صحیح از سیستم های گاز های طبی

ت) تفاوت آشکار تجهیزات مورد نیاز در نصب تاسیسات گازهای طبی تولید داخل با انواع خارجی

 

تاسیسات و تهویه مطبوع در بیمارستان

 

 

تاسیسات سیستم های بخار

 

طراحی بهینه تاسیسات سیستم های بخار به تعیین دقیق مصرف بخار بستگی دارد به همین دلیل در انتخاب درست اندازه لوله ها و شیرآلات نظیر شیرهای کنترل، تقلیل فشار و تله های بخار باید توجه نمود تا عملکرد ایده آل را داشته باشند در ضمن با استفاده از آنالیز حرارتی معادلات مربوط به محاسبه انرژی حرارتی می توان مصرف بخار را تعیین نمود که در زیر به معادله محاسبه کل انرژی حرارتی اشاره خواهیم کرد که عبارت است از:

Q=m.Cp.T

این معادله به شکل فوق نمی تواند آهنگ انتقال حرارت را تعیین نماید ولی انواع مختلف مبدل های حرارتی را از نظر آهنگ انتقال حرارت می توان به دو دسته تقسیم نمود که عبارتند از:

الف) بدون جریان

ب) دارای جریان

 

تاسیسات سیستم های بخار

 

 

طراحی و اجرا در تاسیسات در پله برقی و آسانسور

 

در سراسر دنیا، پله برقی در مکان هایی که استفاده از آسانسور ممکن نیست، نصب و مورد استفاده قرار می گیرد. از جمله موارد اصلی استفاده از پله برقی در فرودگاه، مراکز خرید، مراکز حمل ونقل، مراکز تجاری، هتل ها در ساختمان ها می باشد.

در ضمن پله برقی و هم خانواده آن یعنی پیاده رو برقی نیروی محرک خود را با استفاده از موتورهای جریان متناوبی که سرعت ثابتی را ایجاد می کنند تامین می نمایند.

اجزاء مختلف تاسیسات پله برقی عبارتند از: پلتفرم های بالا و پایین که قسمت های حفاظ را در خود جای می دهند و همچنین موتور، گیربکس وپله ها.

 

تاسیسات پله برقی

تاسیسات آسانسور

 

 

طراحی و اجرا در تاسیسات آب نما و فواره

 

طراحی و اجرای آب نما برای محوطه های ویلایی و اماکن (عمومی، اداری، خانگی، و لابی ) ساختمان ها و شامل آب نماهای (طبیعی، دیواری، کلاسیک و…) می باشد. در ضمن، ایزولاسیون مهمترین بخش در ساخت آب نماسیت و عدم ایزولاسیون مناسی باعث حرکت موئی آب در سازه تاسیسات آب نما می شود و به مرور زمان به از هم پاشیدگی آن منجر خواهد شد.

در ضمن، تاسیسات مکانیکی درشاخه های مختلف دیگری از جمله بخش های ورزشی، درمانی و مانند این ها کاربرد گسترده ای دارند.

لازم به ذکر است که مصرف کنندگان به صورت روزمره در کلیه پروژه های ساختمانی و صنعتی با تاسیسات در ارتباط هستند. لذا، تاسیسات مکانیکی طراحی شده با کیفیت، استاندارد، بهینه سازی شده و مدرن، علاوه بر کسب رضایت مصرف کنندگان مزایای گسترده ای در جهت توسعه کشور و حفظ ذخایر انرژی آن خواهند داشت. به همین دلایل ما از تاسیسات مکانیکی به عنوان شریان حیاتی در هر پروژه نام می بریم. لذا، تاسیسات مکانیکی ساختمان نقش بسیار مهمی در برقراری آرامشفکری وفیزیکی ساکنان ساختمان ایفا می کند و شاید بتوان گفت که قلب ساکنان ساختمان است. ساختمان هایی که از تاسیسات مناسبی برخوردار نیستند امکان ایجاد شرایط آسایش مورد نیاز برای ساکنان خود را نخواهند داشت و توجه سازندگان به این مهم بسیار قابل توجه می باشد.

 

تاسیسات آبنما

 

 

تاسیسات وسیستم های کنترلر

 

در تاسیسات کنترلر را می توان به یک رایانه کوچک با توانایی های وسیع تشبیه کرد. به عبارت ساده تر، کنترلر در تاسیسات ساختمان با در اختیار داشتن متغیرهای گوناگون از جمله، دما ، رطوبت، فشار، زمان و تنظیماتی که توسط کاربر انجام می گیرد کنترل یک سیستم گرمایشی یا سرمایشی ، عبور و مرور و هزاران کار دیگر را در اختیار می گیرد. در ضمن، کنترلر دارای انواع مختلفی می باشد که معمولا باید با توجه به برند مورد نظر با دستگاه هواساز یا هوارسان و… هماهنگ باشد.

یکی از متداولترین دستگاههای تهویه مطبوع در تاسیسات بسیاری از هتل ها ،متل ها، ساختمان های آپارتمانی، اداری و بیمارستانی سیستم فن کوئل می باشد. عموما سیستم فن کوئل باعث کنترل جداگانه درجه حرارت هر فضا و جلوگیری از انتقال آلودگی بین اتاقها می شود. در ضمن، کاملترین کنترل کننده هوشمند ناحیه ای با قابلیت کنترل همزمان سرمایش و گرمایش (فن کوئل) ،تهویه، روشنایی، رطوبت، سنسورحضور فرد، گاز CO2 ، کنترل پنجره ، کنترل شبکه هوارسان VAV، امکان مانیتورینگ و مدیریت تمامی نقاط تحت کنترل را با یک کامپیوتر مرکزی انجام می دهد. همچنین این کنترلر دارای ساختار متمرکزی بوده و فاکتورهای بسیاری از محیط را شامل موارد ذکر شده در بالا تحت کنترل قرار می دهد. بعنوان مثال  بوسیله کنترلر می توان تعداد نفرات موجود در هر ناحیه از طریق بازدم افراد که گاز دی اکسید کربن تولید می کنند و بتدریج میزان آن افزایش می یابد ،وضعیت پنجره ها و… را کنترل نمود.

در ضمن، کنترلر هوشمند برای کنترل خودکار دمای هر ناحیه با پوشش خروجی شبکه ای براساس استفاده یا عدم استفاده از هر فضا مناسب می باشد. دمای این کنترلر در صورت استفاده از هر فضا در محدوده دمای آسایش (مثلا ۲۲ درجه سانتی گراد) تنظیم می شود ولی در صورت عدم استفاده از فضای مورد نظر بیش از زمان مشخص دمای آن در محدوده دمای اقتصادی بعنوان مثال (۳۰ درجه سانتی گراد) در تابستان و(۱۴ درجه سانتی گراد) درزمستان قابل تنظیم می باشد.

 

تاسیسات کنترلر